توسط مقاله رسول معرك نژاد، با عنوان «جنبش نوگرایی در نقاشی معاصر ایران»
با آغاز دوره‌ی دوم حكومت پهلوی، جریان‌های جدید سیاسی، اجتماعی و فرهنگی پدید آمد كه نقاشی ایران نیز متأثر از همین جریان‌ها بود. درحیطه‌ی فرهنگی می توان به تأسیس دانشكده هنرهای زیبای تهران (1319 ش)، گشایش نگارخانه‌ها نظیر تالار ایران (1343ش)، نشریه خروس جنگی (1328ش)، آغاز فعالیت بی‌ینال تهران (1337ش)، اعزام فارغ‌التحصیلان دانشكده هنر به كشورهای اروپایی و آشنایی آنان با مكتب‌های هنری مدرن همچون امپرسیونیسم، كوبیسم و اكسپرسیونیسم؛ و بازگشت آنان به ایران و فعالیتشان در زمینه‌ی نقاشی و هنرهای تجسمی كه همگی این فعالیت‌ها باعث پیدایی جنبش« نوگرا» در نقاشی معاصر ایران شد.
در دهه‌ی بیست شمسی هنرمندان نوگرا آثاری خلق كردند كه سابقه‌ای درحافظه‌ی تاریخی ایران زمین نداشت و شگفتی جامعه را در برداشت. این هنرمندان سعی داشتند با سخنرانی، چاپ كتاب و مقاله درباره‌ی هنر مدرن، فضایی را ایجاد كنند تا هنرشان برای عموم قابل فهم شود. در این میان «جلیل ضیاءپور» (1299 – 1378ش) نقش قابل ملاحظه‌ای را ایفا می‌كرد.
ضیاءپور پس از فارغ‌التحصیل شدن از دانشكده هنرهای زیبا به فرانسه رفت و در پاریس زیر نظر«آندره لوت» (1885-1962م) با مكتب كوبیسم آشنا شد. پس از فراگیری، تلاش ضیاءپور بر این بود كه بتواند نقاشی كوبیسم را با نقاشی ایرانی هماهنگ كند. بدین منظور «او به عنوان سلول رشد دهنده كمپوزیسیون تابلوهایش، واحد مربع هندسه كاشی و صنایع بومی را برگزید و تركیب تابلوهایش را بر محور تركیب‌پذیری سلول‌های پویای رنگی استوار كرد به سبب گرایش تحقیقی‌اش در زندگی سنتی روستائیان و كوچگران مضامین ایلیاتی به گونه‌ای تمثیلی در آثار او ظاهر شدند.» و بدین منظور می‌خواست عناصر ایرانی و شكل‌های هندسی این تصاویر را جایگزین فرم‌های شكسته نقاشی كوبیسم كند.
ضیاءپور بهره‌گیری از شكل‌های هندسی به ویژه مربع را به عنوان شكلی می‌دانست كه بیانگر بینش فلسفه جبری است. او به همراه چند تن از هنرمندان، انجمنی را تشكیل داد كه نشریه‌ای به نام«خروس جنگی» را به چاپ رساندند.
این اقدام از رویدادهای مهم وتأثیرگذار در تحول جامعه هنری آن زمان به شمار می‌‌رفت. نشریه خروس جنگی پس از چند شماره، انتشار آن توقیف شد و در ادامه با عنوان«پنجه خروس» به كار خود ادامه داد.
ضیاءپور درباره‌ی چگونگی تشكیل انجمن و نشریه خروس جنگی می‌گوید: «وقتی كه من در سفر اول (1327ش) از فرانسه برگشتم با دو نفر دیگر از همفكرانم كه پیشنهادهای مناسبی در پیشبرد هنر داشتند انجمن هنری خروس جنگی را در آتلیه‌ام بنیاد نهادیم. هدف ما بر این بود كه با الهامات ملی هنر نو ملی را وجهه‌ی برداشتهایمان در سه رشته‌ی هنرهای تجسمی، ادبیات و تئآتر قرار دهیم. من می‌خواستم هویت ملی‌مان را با الهام‌گیری از مواریث خود، به دنیای نو وارد كنم، بی‌آنكه مقلد باشم و یا اینكه بگذاریم مقلد باشند» همچنین می‌آورد « نام خروس جنگی را غلامحسین غریب پیشنهاد كردند. خروس از نظر ظاهر اندام، موجودی قرص و مهاجم و از نظر رنگ آمیزی جلوه‌گر، از نظر هویت (در ادبیات قدیم ما) نماینده‌ی فرشته بهمن و به عنوان طلایه، وظیفه‌اش بیداری مردم بود».
درآن دوران، مباحث هنری و جدال میان سنت و مدرن به گونه‌ای بود كه صحبت‌های هر طرف تا حدی از منطق خارج می شد.«حسین شیخ» (1289 – 1370ش) از شاگردان مكتب كمال‌الملك درباره هنر و هنرمندان مدرن زمان خود گفته بود «نقاشی مدرن مزخرف است. پایه‌ی هنر ایران را مرحوم كمال‌الملك گذاشت. نقاشی یعنی غذای چشم، تصویر گل و چهره و غیره، كه مردم از دیدن آن خوششان بیاید، نه خط های كج و كوله و رنگ‌های سبز و آبی و شلوغ كه مردم در مقابلش بگویند این چیست؟ حیف از بوم! حیف از رنگ! آنها بر می‌دارند و چهره‌ی یك زن قاجاری را خیلی خوب می‌كشند بعد به جای پایش دو تا خط كج می‌كشند. درست است كه هنرمند باید ابتكار داشته باشد و خیالی هم چیزهایی اضافه كند، اما به این شرط كه مثلا اگر زنی را می‌بیند و او را می‌كشد، لباس قشنگی تنش كند. اصلاً نباید اجازه داد كه در گالری كار مدرن بگذارند. اصلاً باید این نقاش‌های مدرن را نصیحت كرد!»
این بگو مگو میان هنر مدرن و سنتی به صحن مجلس وقت هم كشیده شد، « دكتر بقایی، وكیل مجلس، وزیر كشور را استیضاح می‌كند كه چرا اجازه داده كتابچه خروس جنگی درسطح دبیرستان‌ها منتشر شده و افكار توده‌ای‌ها را تبلیغ كند. این امر باعث توقیف مجله می‌شود. نویسنده مقالات كوبیسم به محاكمه اداری دعوت می‌شود. آقای دكتری از او بازجویی می‌كند؛ چه كسی شما را مأمور اشاعه كوبیسم كرده است؟ برای چه این رشته را انتخاب كرده‌ای؟كوبیسم در اصل یعنی چه؟ ضیاءپور توضیحاتی می‌دهد كه پس از توضیح فنی‌اش بابت محاكمه و توقیف مجله از او عذرخواهی می‌كنند و آقای دكتر می‌گوید ما فكر می‌كردیم كوبیسم یعنی كمونیسم.»
